door Astrid de Haan-Collin
De geschiedenis van de koffie is lang en heeft in de loop der jaren een mysterieuze reis afgelegd. Koffie ligt diep verankerd in de Nederlandse cultuur en historie. Al eeuwen geleden brachten Nederlandse handelslieden koffie mee uit exotische oorden. Door de jaren heen is koffie samen met thee en water de meest geconsumeerde en de meest geliefde dranken ter wereld geworden. Dagelijks worden wereldwijd miljarden liters koffie gedronken. Ook in de wereldwijde economie heeft koffie een belangrijke plaats ingenomen. Het product koffie levert niet alleen een heerlijke en verkwikkende drank op, maar is ook van grote economische waarde. Niet voor niets dus dat er veel over koffie valt te vertellen, zoals de geschiedenis van dit product en de weg die de koffiebonen afleggen voordat ze in je koffiekopje belanden.
Koffielegendes
Waarschijnlijk werd koffie voor het eerst door de mens opgemerkt in de Ethiopische provincie Kaffa in Oost-Afrika, waar het buna, bunn of bunchum genoemd werd, wat 'boon' betekent. Men vermoedt dat Ethiopische en Keniaanse stammen koffiezaden meenamen op hun reis naar Arabië, waarna de koffieboon zich via het Midden-Oosten heeft verspreid. Maar er bestaan ook talrijke legendes over de ontdekking van koffie. Eén daarvan brengt ons naar het jaar 850 waar de Ethiopische herder Kaldi zag dat zijn geiten, na het eten van bepaalde struikbessen, erg opgewonden werden. De herder plukte de bessen, kookte ze en verkreeg een aftreksel met een tot dan toe onbekende geur. Die drank was bitter, maar gaf ook een gevoel van voldoening en helderheid van geest. Toen dit gebruik werd opgemerkt door Arabische handelaars én door de beroemde Perzische arts Avicenna, verspreidde de koffieboon zich snel.
De ontdekking van koffie
Het koffiedrinken gaat terug tot de elfde eeuw, toen werd koffie voor het eerst vanuit Ethiopië naar Arabië geïmporteerd. Het woord “koffie” is afkomstig van het Oud-Arabische “qahwah”. In de tweede helft van de vijftiende eeuw werd koffie via Mekka en Medina in het Koninkrijk Arabië geïntroduceerd, waarna in het jaar 1510 Caïro volgde. Koffie ging een steeds grotere rol spelen in Arabië, Klein-Azië, Syrië, Egypte en Zuidoost-Europa, waar de eerste koffiehuizen hun deuren in Damascus en Aleppo in 1530 en 1532 openden.
Koffie verovert Europa
Kooplieden brachten in 1615 vanuit Venetië de eerste zakken koffie naar West-Europa. Door de heerlijke aroma en de stimulerende werking ervan werd koffie snel een populaire drank en al gauw sprongen in heel Europa de koffiehuizen als paddenstoelen uit de grond. Nederlandse en Engelse zeelui exporteerden de koffieplant naar hun koloniën overal ter wereld. Eind zeventiende eeuw slaagde men er al in koffiebomen in kassen te kweken. Een van deze planten werd in 1714 als geschenk naar Lodewijk XIV in Parijs gezonden. Naar verluidt is deze plant de voorouder van miljoenen koffiebomen.
Koffie in de twintigste eeuw
Begin twintigste eeuw was Brazilië de grootste koffieproducent ter wereld. Tegenwoordig wordt bijna alle koffie vervaardigd in Midden-Amerika, Brazilië en de tropische delen van Zuid-Amerika. Wereldwijd worden er voor de koffieproductie zo’n 100 miljoen balen per jaar geproduceerd, waarvan Brazilië koploper is met ongeveer een kwart van de totale productie. Het thuis branden van koffie werd in 1901 definitief vervangen door het kant-en-klare fabrieksproduct. De Japanner dr. Satori Kato presenteerde de eerste oplosbare koffiepoeder, waarna Nestlé in 1938 de basis legde voor de commerciële verkoop van oploskoffie (instantkoffie).
Handel
Door de grote vraag naar koffie is deze warme drank uitgegroeid tot het meest verhandelde artikel na aardolieproducten. Deze trend ging vergezeld van periodes van overproductie, verbranding van overtollige voorraden, inzakkende prijzen, wereldwijde economische crisis, afnemende consumptie tijdens de beide wereldoorlogen en de totstandkoming van wereldwijde overeenkomsten om de koffieprijzen te stabiliseren. De verspreiding van de drank ging gepaard met een enorme groei van de koffieteelt.
De koffieplant
De koffieplant behoort tot het Coffea geslacht. De bladeren van de koffieplant zijn breed, donkergroen en glanzend, vergelijkbaar met die van een Cameliastruik. De bloemen zijn wit en stervormig en lijken qua uitstraling zowel wat geur en kleur betreft op de bloemen van de Jasmijnboom. Er zijn meer dan 60 verschillende soorten koffieplanten, maar voor commerciële doeleinden zijn de Coffea Arabica (Arabica) en Coffea Canephora (Robusta) de belangrijkste en het populairst. Arabica neemt met circa 70% het merendeel van de wereldafzet voor zijn rekening.
De tijd tussen de bloesem en de oogst bedraagt gemiddeld acht tot negen maanden, afhankelijk van de weersomstandigheden en de hoogte waarop de planten groeien. Koffieplanten produceren ongeveer 20 tot 25 jaar koffiebonen, wat neerkomt op ongeveer 2.000 bonen per jaar, ofwel ongeveer een kilogram ruwe koffie per jaar. Bij gebruik van modernere machinale teeltmethoden ligt de oogst in een goed jaar tussen 3.000 en 4.000 kg per hectare.
Van koffiebes tot koffieboon
Een koffieplant begint na ongeveer vijf jaar bessen te dragen. De bes lijkt op een cranberry en heeft een zoete pulp. De koffieboon is in feite een volgroeid zaadje van de kers van de koffieplant. Om de twee bonen heen zit een zilvervlies, een perkamenthuid, het vruchtvlees (pulp) en een schil. De koffieplant kan op twee verschillende manieren worden geoogst. We kennen het plukken in stroken, daarbij wordt de gehele plantage in één stuk geoogst. Iets wat vaak maanden in beslag kan nemen. De tweede manier is het selectief plukken van de bessen, hierbij worden om de 8 tot 10 dagen de rijpe bessen geoogst. Na het oogsten van de koffiebessen worden zij ontdaan van haar buitenste laag. Als de bonen gedroogd zijn worden ze gebrand. Hierbij worden de suikers in de boon gekarameliseerd waardoor de koffieolie ontstaat, die zorgt voor het aroma en de smaak van de boon. De verschillende gradaties van branding, van licht gebrand tot zeer donker gebrand bepalen de uiteindelijke smaak van de koffie.
- www.Miele.nl
- www.Siemens-home.nl
- www.Neff.nl
- www.Pelgrim.nl
- www.Atag.nl
Koffie malen
Je kunt ervoor kiezen om voorgemalen koffie te kopen, maar de echte koffie liefhebber maalt zijn bonen zelf. Dit kan bijvoorbeeld met een oude handmolen, met een Turkse koffiemolen of met een elektrische molen. Alleen is de ene molen de andere niet… Ook bij de maling geldt weer dat er verschillende variëteiten zijn in de maling, van zeer fijn (voor espresso of filterkoffie) tot half grof. Hierna volgt uiteraard het koffiezetten zelf. Er zijn verschillende koffie zetmethoden. Zo kan je koffie maken met een ibrik, een percolator, een cafetière, een ketel of een volautomatische koffiemachine.
Koffiemachines kiezen
Er zijn talloze koffiezetapparaten op de markt. Van eenvoudige koffiekan tot volautomatische espressomachine. Er is zo veel keus dat je door de bomen het bos niet meer ziet. Waar moet je allemaal op letten en welk apparaat past het best bij jou? We hebben een aantal varianten voor je op een rij gezet.
Keuzes uit:
Met een volautomaat ben je verzekerd van super verse koffie! Dit apparaat maalt koffiebonen om hier vervolgens koffie van te zetten. Verser kan niet! Als je vaak koffie drinkt kun je het beste een volautomaat koffiemachine kopen. In aanschaf zijn deze koffie apparaten wat duurder, maar per kopje koffie betaal je slechts tussen de 13 en 18 cent.
Voordelen:
Eenvoudig in gebruik
Altijd verse koffie
Bonen vers gemalen
Zelf kiezen welke bonen je gebruikt
Smaak volledig instelbaar
Reinigings- en ontkalkingssysteem
Nadelen
Storingsgevoeliger
Heeft onderhoud nodig
Lawaaierige bonenmaler
Filterkoffie
Filterkoffie is weer helemaal terug van weggeweest! Waar het vroeger vooral met de hand gemaakt werd, gaat het tegenwoordig veel gemakkelijker met een mooie machine. Geniet van de optimale smaak met een filterkoffiemachine. Wist je dat filterkoffie de goedkoopste variant is? En nog lekker ook!
Voordelen
Goedkoopste
Meerdere kopjes tegelijk
Nadelen
Geen druk, geen optimale koffiesmaak
Koffiezetten kost meer tijd
Hoog caffeine gehalte
Nespresso apparaat
Nespresso apparaten zijn heel eenvoudig in gebruik en onderhoud. De speciale capsules zorgen ervoor dat je nauwelijks tijd hoeft te besteden aan het opruimen. De cups worden namelijk na het koffie zetten opgevangen in een cupreservoir dat in het apparaat zit. Er zijn inmiddels 21 verschillende koffies te verkrijgen. De capsules kun je online bestellen en laten bezorgen of ergens afhalen, maar ook kopen bij de Bijenkorf. Mensen die deze koffiemachine kopen zijn van alle gemakken voorzien. Per kopje koffie betaal ongeveer 34 cent.
Voordelen
Gemakkelijk in gebruik
Uitstekende koffiesmaak
Weinig reinigingswerk
Veel smaken
Nadelen
Kosten per kopje hoog
Cups niet in supermarkt verkrijgbaar
Pistonmachine
Met een pistonmachine kan je precies bepalen hoe je koffie uiteindelijk gaat smaken. Je kunt namelijk zelf bepalen hoeveel koffie je gebruikt en of je de maling hard of zacht aandrukt. Ook met de fijnheid van de maling kun je de smaak aanpassen. Al deze factoren hebben invloed op de koffiesmaak. Natuurlijk kost dit alles wel meer tijd, waardoor het langer duurt voordat je een kopje koffie hebt gezet. De kosten voor een kopje koffie uit een Pistonmachine liggen tussen de 13 en 18 cent. Wie zijn koffiesmaak volledig zelf wil bepalen koopt een Piston koffiemachine.
Voordelen
Alles naar eigen smaak instellen
Minder storingsgevoelig
Nadelen
Tijdrovend
Veel contact met koffiedik
Geen makkelijk apparaat
